Sociaal domein

Toelichting wijziging

Verzamelbesluit / financiële rechtmatigheid

1.    Coronacrisis - overbrugging zelfstandigen

Vanuit het Rijk ontvangt de gemeente een specifieke uitkering voor de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (TOZO). De regeling heeft tot doel zelfstandigen tijdelijk in hun levensonderhoud te voorzien en een lening te verstrekken voor bedrijfskapitaal om hiermee hun bedrijf tijdens de coronacrisis in stand te kunnen houden. In 2022 heeft gemeente Almelo per saldo een voorschot ontvangen van 1,2 miljoen euro.

2.   Regeling gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagenaffaire (BW-8745 )

Vanuit het Rijk ontvangt de gemeente een specifieke uitkering voor hulp aan gedupeerde ouders en hun toeslagenpartner in de kinderopvangtoeslagaffaire. In totaal heeft het Rijk 66.000 euro beschikbaar gesteld aan de gemeente. De besteding hiervan kan tot en met 2025 plaatsvinden.

3.   Vaststelling subsidies maatschappelijke instellingen (BW-9404 )

Op basis van de financiële en inhoudelijke jaarverantwoording van gesubsidieerde maatschappelijke instellingen is de subsidieverlening aan diverse organisaties over het jaar 2021 vastgesteld.

4.   Subsidieverlening Kaliber (BW-9327 )

Jaarlijks verleent de gemeente op basis van de maatschappelijke vraag subsidie aan diverse maatschappelijke instellingen. Deze instellingen dragen bij aan de maatschappelijke doelen van het gemeentebestuur, zoals bijvoorbeeld preventie, het uitvoeren van wettelijke taken of het bijdragen aan programmadoelen. De subsidieverlening aan Kaliber voor de tweede helft van 2022 leidt tot een verschuiving van hoofdtaakveld 5 Sport, cultuur en recreatie.

5.    Steunfonds (BW-9566 )

De stijgende energieprijzen en de hoge inflatie brengen steeds meer inwoners en ondernemers in Almelo ernstig in de problemen. Eerder presenteerde het college een breed pakket aan steunmaatregelen. Onderdeel daarvan is het steunfonds. Inwoners die uit huis gezet dreigen te worden, waarbij gas, water of elektra wordt afgesloten of waarbij bijvoorbeeld schuldhulptrajecten stopgezet (dreigen te) worden als gevolg van een hoge energierekening, kunnen met financiële overbruggingshulp geholpen zijn. Het fonds heeft een budget van 1 miljoen euro en loopt tot en met 15 maart 2024. Deze middelen worden gestort in de reserve overlopende werken.

6.   Septembercirculaire energietoeslag (RAAD-7409 )

Het Rijk heeft besloten de eenmalige energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen te verhogen van 800 euro naar 1.300 euro per huishouden. De gemeente heeft hiervoor in de septembercirculaire circa 3,5 miljoen euro ontvangen. Deze middelen worden gestort in de reserve overlopende werken.

7.    Septembercirculaire overig (RAAD-7409 )

In de septembercirculaire zijn de integratie- en decentralisatie uitkeringen voor maatschappelijke begeleiding statushouders, participatie, maatschappelijke opvang en beschermd wonen aangepast ten opzichte van de meicirculaire. Voor leerlingenvervoer van Oekraïense leerlingen ontvangt de gemeente Almelo een decentralisatie-uitkering van 44.000 euro. Daarnaast ontvangt de gemeente Almelo extra middelen voor inburgering in verband met een hogere instroom van inburgeraars. Hierbij gaat het om een bedrag van 83.000 euro in 2022 oplopend naar 144.000 euro in 2024. De middelen voor inburgering worden gestort in de reserve overlopende werken.

Diverse bijstellingen
8.   Opvang vluchtelingen Oekraïne

De gemeente Almelo heeft nagenoeg direct na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne actie ondernomen om opvang te organiseren voor vluchtelingen uit dit land. Daarvoor worden verschillende kosten gemaakt. Het gaat hierbij om inkoop van zaken zoals bedden(goed), inrichting huiskamers, het afnemen van schoonmaakdiensten en personele inhuur, zoals onder andere een locatiemanager, huismeesters en tolken. De kostenraming over 2022 (periode september tot en met december) bedraagt 3,99 miljoen euro. Het kabinet heeft gesteld dat het de kosten vergoedt. Derhalve is de wijziging budgetneutraal verwerkt.

9.   Transitiekosten opvang vluchtelingen Oekraïne

De vergoeding van het Rijk voor gemaakte kosten voor het geschikt maken of realiseren van gebouwen voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne bedraagt 413.000 euro. Hiermee worden de gemaakte kosten volledig vergoed.

10.   Minimabeleid

In 2022 worden er minder aanvragen gedaan in het kader van bijzondere bijstand. In 2022 levert dit een incidenteel voordeel van 200.000 euro op. Er is een collegevoorstel in voorbereiding om de termijn waarin bijzondere bijstand aangevraagd kan worden, te verlengen. Dit omdat dit schuldenproblematiek kan voorkomen en bij de bijzondere bijstand tot minimale extra kosten leidt.

11.   Energietoeslag

In het kader van de energietoeslag is een bedrag van 1.300 euro per minimahuishouden uitgekeerd. De kosten zijn tot nu toe 250.000 euro hoger dan de ontvangen Rijksmiddelen hiervoor. We zien dat in het najaar van 2022 deze overschrijding in een eindsprint ontstaan is. Dit ondanks de uitspraak van de minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen dat gemeenten voldoende middelen zullen krijgen om inwoners met een inkomen van 120% van het sociaal minimum deze uitkering te verstrekken. Wij gaan ervan uit dat het kabinet zich aan zijn eerdere belofte houdt en gemeenten volledig zal compenseren. Wij maken dit aanhangig bij het ministerie.

12.   Budgetoverheveling arbeidsparticipatie

Het college heeft zich tot doel gesteld om alle bijstandsgerechtigden zo veel als mogelijk naar werk te begeleiden. Dit conform de Uitvoeringsregeling Participatiewet. Om die reden wordt er een keten gevormd met partijen die alle vormen van ondersteuning kunnen bieden. Van arbeidsmatige dagbesteding tot het wegnemen van belemmeringen om te kunnen werken (fysiek en psychisch). Op die manier kunnen we de inwoners de begeleiding bieden die bij hen past. Op dit moment worden hierover afspraken gemaakt met partijen om dit te intensiveren. Het budget dat dit jaar niet is ingezet kunnen we volgend jaar aanwenden om meer mensen genoemde begeleiding te bieden.

13.   Budgetoverheveling breed offensief

De gemeente Almelo ontvangt incidenteel 96.000 euro voor het stroomlijnen en harmoniseren van administratieve processen om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te krijgen. In 2022 is op een ander beleidsveld een methodiek ontwikkeld om processen voortdurend te verbeteren. We zijn in september gestart met het testen van deze methodiek. Deze methodiek willen we gaan toepassen voor alle processen. Het proces voor het naar werk toeleiden van mensen met een arbeidsbeperking wordt in 2023 opgepakt.

14.   WMO aanpassingen

Binnen Wmo zien we zowel stijgingen op het aantal cliënten, maar ook een stijging van de gemiddelde kosten van de verleende zorg. Voor onder andere vervoer, maatschappelijke deelname en huishoudelijke ondersteuning heeft dit een nadelig effect. Aannemelijk is dat deze stijgingen structureel zijn doordat de landelijke en regionale tendens is dat de tarieven bij zorgaanbieders verder zullen stijgen. Ook zal de vergrijzing van de Almelose samenleving de groep zorgbehoevenden binnen de Wmo nog verder vergroten. Overige aandachtspunten worden hieronder toegelicht.

LVB 18+

Wij zien een stijging van het aantal (jong) volwassenen met een verstandelijke of licht verstandelijke beperking (lvb18+) die tijdelijk de behoefte hebben aan begeleiding en/of behandeling in een beschermende woonomgeving.

Persoonsgebonden budget PGB

Voor de persoonsgebonden budgetten is er een voordeel welke wordt veroorzaakt door de steeds verder afnemende hoeveelheid declaraties binnen de PGB-regeling. PGB is de financieringsvorm van zorg. Een daling van de kosten op persoonsgebonden budgetten betekent een stijging van de kosten voor Zorg in Natura.

Meerkostenregeling 2022

In de regio wordt gesproken over een meerkostenregeling vanwege de extra gemaakte kosten bij zorgaanbieders tijdens de coronamaatregelen aan het begin van 2022. Op dit moment is er nog geen beeld van de hoogte van de mogelijke meerkostenregeling.

15.   Jeugd aanpassingen

Landelijk is er een tendens te zien dat er meer jeugdigen in zorg komen en blijven. Wij herkennen deze beweging in de uitvoering van de Jeugdwet. Ondanks het treffen van verschillende maatregelen (zowel gericht op de uitvoering, zoals de kwaliteitstafel en de jeugdbeschermingstafel, als gericht op de voorzieningen zelf, zoals de transformatie van de dagbesteding) zijn de voorspelde uitgaven voor de Jeugdzorg verder gestegen. Hierin is onderscheid te maken in twee trends.

Impact woonplaatsbeginsel
Door de wetswijziging woonplaatsbeginsel heeft de gemeente Almelo meer cliënten met duurdere jeugdzorgproducten in vergelijking met 2021. Dit betreft jeugdigen die oorspronkelijk uit Almelo afkomstig zijn, maar vanwege uithuisplaatsing (zoals pleegzorg) nu in een andere gemeente verblijven. Almelo blijft als plaats van herkomst verantwoordelijk voor de zorg en de kosten. We hebben voor 2022 een inschatting gemaakt van de kosten, maar konden ons hierbij niet baseren op werkelijke aantallen cliënten of kosten per cliënt. We zijn hierbij namelijk afhankelijk van wat zich aandient uit andere gemeenten. In de eerste helft van 2022 is het grootste deel van lopende indicaties binnengekomen en verwerkt, maar er worden nog steeds nieuwe cliënten/indicaties aangemeld. De huidige stand is dat 104 cliënten (à gemiddeld 16.500 euro) onder de verantwoordelijkheid van andere gemeenten zijn geplaatst en dat 184 cliënten (à gemiddeld 42.500 euro) onder de verantwoordelijkheid van gemeente Almelo zijn geplaatst. De zorg wordt geleverd in de gemeente waar de cliënt verblijft en dit valt buiten onze lokale en regionale contracten met zorgverleners, waardoor we per indicatie duurdere maatwerkcontracten moeten afsluiten. Zo is er een stijging op het aantal cliënten pleegzorg (40%), jeugdhulp met verblijf (50%), gesloten plaatsing (45%), jeugdbescherming (27%) en jeugdreclassering (35%). Deze cliënten hebben vaak ook meerdere zorgproducten naast alleen een verblijfsproduct. Onze invloed hierop is beperkt, omdat de indicatie op zorgtrajecten veelal afgegeven worden door externe verwijzers.

Meer lichte zorg
De tweede beweging is een stijging van lichte vormen van jeugdzorg, bijvoorbeeld behandeling en begeleiding. Hierbij is er een afname van het aantal indicaties, maar een stijging van de kosten per indicatie. De totale uitgaven van de lichtere vormen van Jeugdzorg stijgt hierdoor. Deze trend ligt in lijn met de beoogde resultaten van de decentralisaties, namelijk eerder zorg verlenen voordat escalatie plaatsvindt. 

De combinatie van de twee trends leidt tot een bijstelling van 2,55 miljoen euro. Wij onderzoeken op dit moment in hoeverre hier voor de begroting 2023 en verder een structureel effect van uitgaat. Wel zien we dat de impact van het woonplaatsbeginsel op termijn zal afnemen, omdat het alleen cliënten betreft onder de 18 jaar.

16.   Maatschappelijke opvang en Beschermd wonen

Almelo is als centrumgemeente verantwoordelijk voor deze taken van zes gemeenten. In de afgelopen jaren is er sprake van een tekort op de Rijksbijdrage. Het tekort van de zes gemeenten wordt conform de hierover gemaakte regionale afspraken onttrokken aan de bestemmingsreserve voor Beschermd wonen en Maatschappelijke opvang. De mutatie is daarmee per saldo resultaatneutraal. De onttrekking aan de reserve is verantwoord op hoofdtaakveld 0 Bestuur en ondersteuning. De mutatie is daarmee per saldo resultaatneutraal.

17.   BUIG - Bijstand

BUIG-Budget
Ten opzichte van de najaarsrapportage is het BUIG-budget voor 2022 gewijzigd. Het definitieve BUIG-budget is 295.000 euro lager dan het nader voorlopig BUIG-budget.

Aantal bijstandsdossiers

We voorzagen in de programmabegroting 2022 een gemiddelde van 2.400 dossiers in 2022. In de eerste tien maanden van 2022 is het aantal dossiers gedaald van 2.485 naar 2.366 dossiers. Als de daling in het aantal dossiers doorzet, is het de verwachting dat het aantal dossiers in 2022 op gemiddeld 2.420 uitkomt. De prognose is nu dat de uitgaven conform begroting uitkomen.

18.    Liquidatiesaldo Soweco

Na instemming door de gemeenteraden heeft het algemeen bestuur van de GR Soweco op 16 juni 2020 besloten tot opheffing van de gemeenschappelijke regeling. Het liquidatieplan is inmiddels vrijwel volledig afgerond. Na verrekening van de bezittingen en schulden resteert een positief resultaat van circa 10,0 miljoen euro dat aan de deelnemende gemeenten wordt uitgekeerd. Op korte termijn ontvangen de gemeenten hierover een bericht van de curator. De uitkering voor de gemeente Almelo bedraagt naar rato van de deelname afgerond ongeveer 4,5 miljoen euro.